Yemek Kültürü

•     Yemek kültürü açısından Dünya’nın en zengin coğrafyalarından birinde yaşamaktayız. Yemek çeşitlerimiz; kullanılan malzemeler, yapılış şekilleri ve tekniklerini göz önünde bulundurduğumuzda, Anadolu’nun bölgeleri arasında çok farklı özelliklere sahiptirler. Türk mutfak kültürünü incelediğimizde tarih boyunca Türklerin yemek kültürünün göçebelik, tarım ve hayvancılık gibi yaşam tarzlarından büyük ölçüde etkilendiğini görmekteyiz. Günümüze ulaşana kadar birçok farklı kültürlerden etkilendiği gibi diğer kültürleri de etkileyen bir yemek kültürümüz bulunmaktadır. Genel olarak baktığımızda göçebelik kültürü, tarıma dayalı ekonomik yapı, davranış kalıpları ve yaşanılan coğrafyanın yemek kültürümüzü büyük ölçüde etkilediğini görüyoruz.
•     Türkler Orta Asya’dan Anadolu yöresine çok farklı yemek türleri getirmişlerdir. Orta Asya kültürüne uygun bu yiyeceklerden yoğurt, pastırma ve tarhana gibi bazıları, günümüzde de sofralarımızdan eksik etmediğimiz yiyecekler arasına girmişlerdir. Daha sonra Osmanlı Devleti’nin geniş bir coğrafyaya hükmetmesi, birçok farklı kültür ve medeniyetin yemek kültürünün Türk mutfağına girmesine yol açmış ve oldukça zengin bir Osmanlı Mutfağı’nı ortaya çıkmıştır.

•     Bugün ise geniş Anadolu coğrafyasında ortak birçok yemek çeşitleri olsa da Türk Mutfağı homojen bir yapıda değildir. Özellikle farklı coğrafi özelliklere ve kültürlere sahip Anadolu yarımadası, belirgin bir şekilde farklı yemek kültürlerini içerisinde barındırmaktadır.
•     Bölgelerimizi yemek kültürü açısından değerlendirdiğimizde Güneydoğu yöremizin yemeklerinde Arap beslenme kültürünün etkilerini görebiliyoruz. Bol baharatlı yapılan yemeklerde acı biber kullanımı, diğer bölgelere kıyasla oldukça fazladır. Mercimek ve bulgur yörede sofraların vazgeçilmez yiyecekleridir.
•     Karadeniz yöresinde ise bu bölgede yaşayan halkın yemek kültürü temel olarak; hamsi, mısır mamulleri, karalahana ve fasulye gibi yiyecek çeşitlerinden oluşmaktadır. Hamsinin birçok farklı yemekte farklı şekillerde kullanılması bölgenin en önemli kültürel zenginliklerindendir.
•     İç Anadolu yörelerimizin yemek kültüründe ise diğer bölgelerde olmadığı kadar buğday unu içeren hamur işleri, bulgur, koyun eti ve patates gibi yiyecekler bulunmaktadır. Kuzu tandır, mantı, un helvası, gözleme gibi çok farklı lezzetler bu yöreye özgüdür.

•     Anadolu’nun Batı ucundaki Ege yöremiz, sebze ağırlıklı bir yemek kültürüne sahiptir. Pırasa, patlıcan, börülce gibi sebzelerin ağırlıklı olarak tüketildiği yörede, diğer bölgelere göre çok daha farklı bir yağ kullanım anlayışı vardır. Bölgenin zeytin tarımına uygun olması buradaki yağ çeşidinin zeytinyağı olarak günümüze kadar gelmesini sağlamıştır. Zeytinyağlı yemek çeşitlerinin meşhur olduğu yörede, balık tüketimi de oldukça fazladır.
•     Hayvansal yağların ve et mamullerinin çok sevildiği ülkemizde buğday ürünleri de genel yemek kültürümüzün en önemli parçasıdır.
•     Yemek kültürümüzde özel günlerde hazırlanan yemeklere verilen önem, başka kültürlerde olmadığı kadar fazladır. Çiğ köfte, içli köfte, kuzu çevirme, baklava, kadayıf gibi lezzetli yemekler, özel günlerin vazgeçilmez yemekleri olarak farklı farklı bölgelerde karşımıza çıkmaktadır.
•     Yemek kültürü sadece pişirilen yemekler ile sınırlı değildir. Yemeğin sunuluşu, yapılış zamanları ve bu yemek kültürünün çevresindeki yaşam biçimi de yemek kültürüyle bağlantılıdır.
•     Anadolu yemek kültürünü oluşturan birçok davranış kalıpları bulunmaktadır. Kentlerde ve kırsal kesimde farklılık gösteren bu davranışlar da yemek kültürümüzü zenginleştiren öğelerdir. Kırsal bölgelerde genellikle hızlı ve gösterişsiz bir şekilde yenen yemekler, yenirken genellikle yer sofraları tercih edilmektedir. Yemek yerken çok fazla konuşmamak ve oyalanmamak da bu kesimin yemek kültürünü oluşturmaktadır. Kentleşmiş bölgelerde ise yer sofrası yerini masalara bırakır, yemek yeme daha ağır, sohbetli ve gösterişli bir hâl alır.
•     Ev yemeklerine olan düşkünlüğümüz de yemek kültürümüzün önemli bir parçasıdır. Lokanta yemeklerinin lezzetleri, genelde ev yemeklerimiz kadar hoşumuza gitmemektedir. Dışarıdan alınan hazır yiyeceklerde aynı şekilde damak tadımıza tam anlamıyla uymamaktadır.
•     Yemeklerimizi toplu bir şekilde yemekte kültürümüzün önemli bir parçasını oluşturmaya devam etmektedir. Bayramlarımızda, cemiyetlerimizde ve diğer önemli günlerimizde toplu yemek yeme alışkanlığımız evlerimizde dahi geçerlidir. Yemekleri yaparken ve yerken kullandığımız eşyalar ve dizaynları, geçmişten günümüze gelen yemek kültürümüzün ürünüdürler.

•     Genel olarak baktığımızda ülkemizin bize verdiği farklı yiyecek türleri, geçmişten günümüze kuşaklardır aktarılan tarifler ve etkilendiğimiz diğer yemek kültürleri açısından; dünyanın en zengin yemek kültürüne sahip, damak tadını bilen ve bu çok çeşitli lezzetleri tatma ayrıcalığına sahip çok şanslı bir milletiz.